Mémorial de la Shoah, położony przy 17 rue Geoffroy-l’Asnier w 4. dzielnicy Paryża, to nie tylko muzeum, ale także centrum dokumentacyjne, edukacyjne i miejsce pamięci poświęcone ofiarom Holokaustu. Zlokalizowany w dzielnicy Marais, która przed II wojną światową była sercem żydowskiego życia w Paryżu, memorial stanowi symboliczne przypomnienie o tragicznych losach społeczności żydowskiej. 

 

 

Początki Mémorial de la Shoah sięgają 1956 roku, kiedy to powstał Mémorial du Martyr Juif Inconnu (Pomnik Nieznanego Żyda Męczennika). W 2005 roku, z inicjatywy Centrum Dokumentacji Współczesnego Judaizmu (CDJC) oraz wsparcia państwa francuskiego, memorial został rozbudowany i przekształcony w obecny kształt. Uroczyste otwarcie miało miejsce 27 stycznia 2005 roku, w 60. rocznicę wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau, z udziałem prezydenta Jacques'a Chiraca i Simone Veil.  

 

 

Na zewnętrznej ścianie memorialu znajduje się Mur Imion, na którym wyryto nazwiska około 76 000 Żydów deportowanych z Francji do obozów zagłady. Nazwiska są uporządkowane alfabetycznie według roku deportacji, co stanowi poruszające świadectwo skali tragedii.  

 

W podziemiach znajduje się krypta, gdzie złożono prochy ofiar z różnych obozów koncentracyjnych oraz ziemię z Izraela. Obok krypty mieści się Fichier Juif – zbiór kartotek stworzonych przez rząd Vichy, które posłużyły nazistom do identyfikacji i deportacji Żydów.  

 

 

Mur Sprawiedliwych upamiętnia ponad 3 900 osób, które ryzykowały życie, aby ratować Żydów podczas okupacji. Nazwiska tych bohaterów są wyryte na ścianie, stanowiąc trwały hołd dla ich odwagi i człowieczeństwa.  

 

Ekspozycja stała, zlokalizowana na poziomie -1, składa się z 12 sekwencji tematycznych, które chronologicznie przedstawiają historię Żydów we Francji podczas II wojny światowej. Wystawa łączy dokumenty, fotografie, filmy, przedmioty osobiste i interaktywne instalacje, umożliwiając odwiedzającym głębokie zrozumienie mechanizmów prowadzących do Zagłady.  

 

Mémorial de la Shoah pełni funkcję centrum edukacyjnego, oferując warsztaty, wykłady, projekcje filmowe oraz programy dla szkół. Centrum Dokumentacji posiada ponad milion archiwaliów, 75 000 fotografii i 55 000 książek, stanowiąc jedno z najważniejszych źródeł wiedzy o Holokauście w Europie.  

 

Memorial odgrywa kluczową rolę w utrwalaniu pamięci o Holokauście, edukowaniu społeczeństwa i przeciwdziałaniu antysemityzmowi. Organizuje liczne wydarzenia, takie jak Yom HaShoah – dzień pamięci o ofiarach Zagłady, oraz wystawy czasowe dotyczące różnych aspektów historii i współczesnych zagrożeń dla tolerancji i praw człowieka.  

 

W 2025 roku memorial zorganizował wystawę "Les Jeux olympiques, miroir des sociétés", analizującą wpływ wydarzeń sportowych na społeczeństwa i politykę. Ponadto, planowane są ekspozycje poświęcone m.in. fotografiom z Auschwitz autorstwa Raymonda Depardona oraz dokumentacji zbrodni nazistowskich.  

 

Mémorial de la Shoah w Paryżu to miejsce o ogromnym znaczeniu historycznym i edukacyjnym. Poprzez swoje ekspozycje, działalność dokumentacyjną i edukacyjną, memorial nie tylko upamiętnia ofiary Holokaustu, ale także służy jako przestroga przed nietolerancją i nienawiścią. Jest to przestrzeń refleksji, nauki i pamięci, która pozostaje niezwykle istotna w dzisiejszym świecie.