POLSKI PRZEWODNIK PO PARYŻU

W samym sercu Paryża, w 3. dzielnicy, z dala od zatłoczonych alei i zgiełku wieży Eiffla, mieści się jedno z najcenniejszych, a zarazem najbardziej niedocenianych muzeów we Francji – Musée des Arts et Métiers. Ten niezwykły obiekt, łączący funkcję muzeum, archiwum wynalazków oraz miejsca pamięci o technologicznym rozwoju ludzkości, to prawdziwa świątynia geniuszu ludzkiego ducha. Powstałe pod koniec XVIII wieku z inicjatywy utopijnych myślicieli epoki Oświecenia, muzeum przez ponad dwa wieki gromadziło skarby inżynierii, rzemiosła, fizyki i przemysłu, tworząc zbiór, który w pełni oddaje historię naszej cywilizacji technicznej.

Musée des Arts et Métiers (dosłownie: Muzeum Sztuk i Rzemiosł) zostało założone w 1794 roku, w samym środku rewolucyjnych przemian, które miały na zawsze odmienić oblicze Francji i Europy. Pomysłodawcą był Henri Grégoire – biskup, rewolucjonista, filozof i zapalony orędownik edukacji ludu. To on, w duchu rewolucyjnego racjonalizmu, zaproponował stworzenie miejsca, w którym zbierane będą narzędzia, maszyny i wynalazki, aby mogły służyć edukacji i rozwojowi społeczeństwa. Celem nie było tworzenie kolekcji ku chwale królów czy arystokracji, lecz udostępnienie wiedzy technicznej szerokim masom – robotnikom, rzemieślnikom, inżynierom, uczniom.

Na siedzibę instytucji wybrano zsekularyzowany klasztor Saint-Martin-des-Champs – obszerny kompleks architektoniczny z kościołem, krużgankami i dziedzińcem, idealnie nadający się na potrzeby wystawiennicze. Od początku istnienia muzeum łączyło funkcje kolekcjonerskie i dydaktyczne. Znajdujące się w jego zasobach urządzenia były nie tylko eksponowane, lecz także uruchamiane w celach demonstracyjnych – wszystko po to, by ukazywać mechanikę i zasadę działania. Dziś moglibyśmy nazwać to „muzeum interaktywnym”, ale ówcześni twórcy mówili po prostu o „muzeum ludowym”.

Wejście do Musée des Arts et Métiers to jak przekroczenie granicy między światem współczesnym a krainą wynalazczości i przemysłowego zapału. Główna część wystawy znajduje się w dawnym klasztorze, który z zewnątrz zachował swoją gotycką powagę, a w środku przekształcił się w dynamiczną przestrzeń ekspozycyjną. Najbardziej uderzające jest jednak wykorzystanie dawnego kościoła Saint-Martin-des-Champs jako monumentalnej hali dla największych eksponatów muzeum.

To właśnie w tym neogotyckim wnętrzu znajduje się jedna z ikon muzeum – wahadło Foucaulta, zawieszone w centralnej nawie, nie tylko jako dowód ruchu obrotowego Ziemi, ale także jako symbol bezustannego poszukiwania prawdy naukowej. Wokół niego rozmieszczono legendarne maszyny, takie jak pierwotne samoloty, prototypy samochodów, ogromne modele silników parowych czy konstrukcje mostów. Przestrzeń sakralna, która kiedyś służyła modlitwie, dziś oddaje hołd nauce – co samo w sobie jest wymownym symbolem epoki Oświecenia i jej ideałów.

Zbiory Musée des Arts et Métiers liczą ponad 80 000 eksponatów, z czego około 2500 znajduje się w stałej ekspozycji. Kolekcja jest podzielona na siedem głównych działów tematycznych: narzędzia naukowe, materiały, konstrukcje, komunikacja, energia, mechanika oraz transport. Każdy z tych działów stanowi odrębną podróż przez epoki i dziedziny ludzkiej pomysłowości.

W dziale narzędzi naukowych znajdują się historyczne mikroskopy, teleskopy, globusy, astrolabia i inne przyrządy, które pozwalały ludziom odkrywać tajemnice przyrody i kosmosu. W sekcji „komunikacja” można podziwiać m.in. prototyp telefonu Bella, pierwsze odbiorniki radiowe, aparaty fotograficzne Daguerre’a, maszyny drukarskie, a także… pierwsze komputery, w tym maszyny analityczne wzorowane na koncepcjach Charlesa Babbage’a.

Nie mniej fascynujące są działy poświęcone energii i transportowi – od modeli turbin wodnych i wiatraków po gigantyczne maszyny parowe, lokomotywy, rowery z XIX wieku, a nawet prototypy pierwszych samochodów napędzanych gazem czy prądem. Szczególne miejsce zajmuje oryginalny model samolotu Clémenta Adera – Avion III, jednej z pierwszych prób ujarzmienia powietrza przez człowieka. Eksponat ten, choć nigdy nie wzbił się w niebo, pozostaje symbolem pionierskiego ducha.

Wśród najbardziej poruszających eksponatów znajduje się również rekonstrukcja warsztatu Blaise’a Pascala oraz pierwsza maszyna do liczenia – pascalina. Tuż obok można zobaczyć prototypy mechanizmów zegarowych, modele mostów i katedr, przekroje maszyn przemysłowych. Wszystkie obiekty nie tylko prezentują rozwój techniki, ale ukazują sposób myślenia wynalazców – logikę, obserwację, eksperyment.

Jednym z głównych założeń Musée des Arts et Métiers od chwili jego powstania było pełnienie funkcji dydaktycznej. Muzeum nie miało być wyłącznie miejscem przechowywania eksponatów, lecz przestrzenią aktywnej edukacji – laboratorium dla przyszłych inżynierów, techników, rzemieślników, a także dla zwykłych obywateli, którzy chcieli lepiej rozumieć otaczający ich świat. Idea „nauki dostępnej dla wszystkich” przyświecała twórcom muzeum od początku i jest żywa do dziś.

Już w XIX wieku muzeum oferowało wykłady, demonstracje urządzeń, a nawet kursy techniczne. Na długo przed pojawieniem się interaktywnych centrów nauki i nowoczesnych muzeów technologicznych, Arts et Métiers był miejscem, gdzie uczono przez obserwację i doświadczenie. W tamtych czasach dostęp do specjalistycznej wiedzy technicznej był przywilejem nielicznych – muzeum zmieniało ten stan rzeczy, udostępniając eksponaty nie tylko uczonym i elitom, lecz także rzemieślnikom, uczniom szkół zawodowych czy członkom cechów.

Współcześnie muzeum kontynuuje tę misję, oferując szeroki program edukacyjny dla wszystkich grup wiekowych – od najmłodszych dzieci, przez młodzież szkolną, aż po studentów i dorosłych. Organizowane są warsztaty, pokazy naukowe, wystawy tematyczne, spotkania z naukowcami i twórcami. Jednym z najciekawszych elementów programu są tzw. „parcours ludiques” – ścieżki zwiedzania w formie gry edukacyjnej, które pozwalają dzieciom eksplorować wystawy, rozwiązując zagadki i wykonując zadania.

Muzeum współpracuje także z wieloma uczelniami wyższymi, w tym z Conservatoire National des Arts et Métiers (CNAM), prestiżową instytucją edukacyjną założoną równocześnie z muzeum i działającą w tym samym kompleksie. CNAM kształci inżynierów, ekonomistów i specjalistów od zarządzania innowacją – jego studenci korzystają na co dzień z zasobów muzealnych jako części dydaktyki. To unikalne połączenie muzeum i uczelni czyni z Arts et Métiers prawdziwe centrum wiedzy i rozwoju.

Choć trzonem muzeum pozostaje jego kolekcja stała, to równie ważną rolę odgrywają wystawy czasowe. Co roku muzeum organizuje ekspozycje poświęcone wybranym wynalazcom, zagadnieniom technologicznym lub zjawiskom społecznym związanym z postępem. Są to wystawy interdyscyplinarne, łączące inżynierię z designem, historią, filozofią nauki i współczesną sztuką.

Jednym z przykładów może być wystawa poświęcona Leonardo da Vinci, która pokazywała jego projekty maszyn w kontekście renesansowej inżynierii i myślenia systemowego. Inna wystawa przedstawiała historię robotyki – od automatonów XVIII wieku po współczesne androidy. Zwiedzający mogli na własne oczy zobaczyć ewolucję maszyn, które zyskały zdolność percepcji, ruchu i interakcji z otoczeniem.

Muzeum angażuje się również w organizację debat, konferencji i wykładów popularnonaukowych. Gości tu wielu znanych naukowców, inżynierów, futurologów i myślicieli, którzy dzielą się swoimi refleksjami na temat przyszłości technologii i jej wpływu na społeczeństwo. W ten sposób Arts et Métiers staje się nie tylko miejscem opowieści o przeszłości, ale też przestrzenią namysłu nad przyszłością.

Wśród tysięcy eksponatów muzeum jest jeden, który niezmiennie przyciąga uwagę i budzi emocje – wahadło Foucaulta, zawieszone w centralnej nawie dawnego kościoła. To nie tylko obiekt naukowy, ale także symbol przełomowego momentu w historii ludzkiego poznania. Wahadło to zostało po raz pierwszy zaprezentowane publicznie w 1851 roku w Panteonie przez Léona Foucaulta jako dowód na to, że Ziemia obraca się wokół własnej osi – coś, co wcześniej było tylko teorią.

Obecna instalacja to jedno z najstarszych i najbardziej znanych odtworzeń eksperymentu Foucaulta. W jego prostocie – kula zawieszona na długiej linie, wykonująca powolny ruch nad tarczą z zaznaczonymi kierunkami – kryje się potężne przesłanie: że człowiek może poznać prawa wszechświata, kierując się logiką, obserwacją i odwagą intelektualną. Wahadło to jest dziś nie tylko eksponatem, ale niemal relikwią, pielgrzymką dla wszystkich, którzy wierzą w potęgę rozumu.

Musée des Arts et Métiers to nie tylko miejsce prezentowania technologii – to również przestrzeń refleksji nad jej skutkami. Historia techniki to bowiem nie tylko dzieje postępu i innowacji, lecz także pytania o granice, konsekwencje i odpowiedzialność. Muzeum stara się podejmować te tematy w sposób zrównoważony, prezentując zarówno sukcesy ludzkiego geniuszu, jak i jego ciemniejsze strony – jak np. wpływ rewolucji przemysłowej na środowisko, los pracowników w fabrykach, czy kwestie automatyzacji i bezrobocia.

Wśród ekspozycji można znaleźć urządzenia, które zrewolucjonizowały medycynę, ale też maszyny wojenne, systemy kontroli czy pierwsze przykłady technologii nadzoru. Nie chodzi o potępienie techniki, lecz o uświadomienie, że każde odkrycie niesie ze sobą konsekwencje. Muzeum zachęca do krytycznego myślenia – do zadawania pytań o sens, kierunek i cel naszych wynalazków.

Copyright 2022 - 2024 przewodnikpofrancji.pl Tomasz Spytek Podróże i sport ! | Wszystkie prawa zastrzeżone

Ta strona korzysta z plików cookies, programów rejestrujących ruch na stronie i programów afiliacyjnych. Jeżeli nie wyrażasz zgody na śledzenie, opuść ją lub zmień ustawienia w przeglądarce internetowej. Szczegółowe informacje o plikach cookies znajdziesz w polityce prywatności.