Polski przewodnik po Paryżu i Francji

Montpellier, położone w samym sercu Langwedocji, kilka kilometrów od błękitnych zatok Morza Śródziemnego, od stuleci fascynuje podróżnych swoją atmosferą młodości, otwartości i kreatywności. To miasto, które wymyka się prostym definicjom: jednocześnie historyczne i ultranowoczesne, śródziemnomorskie, lecz bez typowego portowego charakteru, o bogatej tradycji intelektualnej, a przy tym rozrywkowe, gwarne i tętniące kulturą. Montpellier uchodzi za jedno z najbardziej dynamicznych i szybko rozwijających się miast Francji, przyciągając zarówno studentów, jak i naukowców, artystów, przedsiębiorców oraz turystów poszukujących czegoś więcej niż klasyczne nadmorskie wakacje.

Istnieją miasta, których historia sięga starożytności – Marsylia, Arles czy Narbonne – ale Montpellier wyłamało się z tego schematu. Narodziło się stosunkowo późno, bo dopiero w X wieku, lecz jego rozwój okazał się błyskawiczny. Z małej osady stało się jednym z ważniejszych ośrodków handlowych śródziemnomorskiego świata, a następnie miastem nauki i sztuki. Właśnie ten niezwykły splot – mocne średniowieczne fundamenty, bogata tradycja uniwersytecka i nowoczesna urbanistyka – tworzy współczesny charakter Montpellier.

Miasto, liczące ponad 300 tysięcy mieszkańców, jest ósmą co do wielkości aglomeracją Francji, a jednocześnie jednym z najmłodszych demograficznie ośrodków w kraju: co czwarty mieszkaniec to student. Ta obecność akademicka w dużej mierze kształtuje atmosferę miasta – pełną energii, kosmopolityzmu, ciekawości i kulturowej różnorodności. To tutaj życie toczy się do późnych godzin nocnych, a ulicami Starego Miasta przewijają się ludzie różnych narodowości, języków i kontynentów.

Montpellier jest zarazem miastem wyjątkowo wygodnym do codziennego życia. Jego ścisłe centrum – Écusson – rozciąga się niczym labirynt średniowiecznych uliczek, placów i pasaży, zdominowanych przez zabudowę z jasnego wapienia. Równocześnie wokół historycznej tkanki powstają nowoczesne dzielnice projektowane przez czołowych urbanistów świata – od Renzo Piano po Rikę Zarę i Zaha Hadid. Pod tym względem Montpellier staje się laboratorium architektonicznych eksperymentów, miastem, które odważnie patrzy w przyszłość, nie zapominając o przeszłości.

Narodziny miasta i jego średniowieczny rozkwit

Historia Montpellier zaczyna się dopiero w X wieku, kiedy hrabiowie Guilhem otrzymali te ziemie jako lenno i założyli tu niewielką osadę. Brak antycznej przeszłości, paradoksalnie, okazał się atutem: miasto mogło kształtować się według bieżących potrzeb epoki, bez ograniczeń dawnych struktur. Położenie kilka kilometrów od wybrzeża – a więc bez ryzyka pirackich najazdów, które dotykały sąsiednie miasta portowe – sprzyjało inwestycjom i handlowi.

Już w XII wieku Montpellier było znane jako dynamiczny ośrodek kupiecki. Miejscowi handlarze sprowadzali przyprawy, jedwabie, metalowe wyroby i luksusowe tkaniny z całego basenu Morza Śródziemnego. Żydzi, muzułmanie i chrześcijanie współtworzyli wielowyznaniową tkankę miasta – nie bez wpływu na jego atmosferę tolerancji i otwartości. To tu rozwijała się jedna z najważniejszych medycznych szkół Europy, która dała początek Uniwersytetowi Montpellier, jednemu z najstarszych nieprzerwanie działających uniwersytetów na świecie.

Uniwersytet Montpellier założono oficjalnie w 1220 roku, choć pierwsze wykłady medyczne odbywały się znacznie wcześniej. Miejscowa szkoła medyczna słynęła ze ścisłych kontaktów z uczonymi arabskimi i hebrajskimi, dzięki czemu rozwijała się szybciej niż w wielu innych częściach Europy. Studia medyczne ściągały tu uczniów z całego kontynentu, a miasto stało się jednym z intelektualnych centrów średniowiecza.

Montpellier odegrało również istotną rolę w handlu winem – region Langwedocji od wieków słynął z upraw winorośli, a lokalne trunki trafiały zarówno na dwory europejskie, jak i do portów handlowych. Miasto prosperowało, a architektura Écusson z tego okresu ukazuje bogactwo mieszczańskie, widoczne w eleganckich rezydencjach i prywatnych dziedzińcach, które do dziś stanowią jedną z największych atrakcji Montpellier.

Od czasów nowożytnych do współczesności – miasto pod znakiem przemian

W epoce nowożytnej Montpellier znajdowało się w centrum religijnych napięć. Region Langwedocji był jednym z bastionów protestantyzmu, a wojny religijne odcisnęły na nim swoje piętno. Zamek Montaubérou, fortyfikacje i elementy miejskiej obrony przypominają, jak burzliwe bywały dzieje miasta.

W XVII wieku za czasów Ludwika XIV Montpellier stało się jednym z ważniejszych miast królewskich na południu Francji. Wówczas rozpoczęto budowę monumentalnego akweduktu Arceaux, wzorowanego na rzymskich akweduktach, który miał dostarczać wodę do miasta. Dziś ten elegancki, arkadowy obiekt stanowi jeden z symboli Montpellier, a jego okolice, m.in. Promenade du Peyrou, są ulubionym miejscem spacerów mieszkańców.

Rewolucja Francuska i XIX wiek przyniosły intensywny rozwój urbanistyczny. Wtedy powstały szerokie aleje, nowe gmachy publiczne i reprezentacyjne place. Lata 60. i 70. XX wieku to kolejny przełom: Montpellier stało się głównym ośrodkiem recepcyjnym dla repatriantów z Algierii, co zmieniło strukturę demograficzną i przyspieszyło rozwój gospodarczy. Jednocześnie rósł prestiż uniwersytetów, a miasto zaczęło inwestować w kulturę i naukę.

W ciągu ostatnich czterech dekad Montpellier przeszło transformację, która uczyniła je jedną z najważniejszych metropolii południa Francji. Budowa linii tramwajowych w latach 2000., projektowanych przez światowej klasy artystów i architektów, przekształciła komunikację publiczną w wizytówkę miasta. Powstawały kolejne nowoczesne dzielnice, w tym futurystyczna Antigone autorstwa Ricarda Bofilla, oraz Port Marianne – współczesna wizytówka Montpellier.

Historia zapisana w architekturze – labirynt Écusson

Serce Montpellier to średniowieczna dzielnica Écusson, której nazwa pochodzi od kształtu przypominającego tarczę herbową. To labirynt wąskich, kamiennych uliczek o antycznym uroku, pełen maleńkich placów, pasaży, arkad i renesansowych rezydencji. Spacer po Écusson to podróż przez epoki – od romańskich fundamentów po barokowe fasady.

Przy Rue de l’Université, jednej z najstarszych ulic miasta, znajdują się zabytki związane z tradycją akademicką. Biblioteka medyczna, rektorat oraz zabytkowy budynek Wydziału Medycyny, którego bramy strzegą posągi Hipokratesa i Galena, stanowią jedną z najważniejszych enklaw intelektualnej historii Montpellier. Wewnątrz mieści się Muzeum Anatomii – prawdziwa perełka, choć udostępniana tylko w określonych terminach.

Innym charakterystycznym miejscem Écusson jest Place de la Canourgue – elegancki plac, otoczony rezydencjami i pełen zieleni. To jedno z najbardziej malowniczych miejsc Starego Miasta. W pobliżu ulokowana jest katedra św. Piotra z XIV wieku, której monumentalna fasada i potężne cylindryczne wieże tworzą unikalny przykład gotyku południowofrancuskiego.

Warto również zwrócić uwagę na liczne „hôtels particuliers”, czyli prywatne pałace zbudowane przez bogate rody kupieckie. Ich wewnętrzne dziedzińce, dostępne czasem podczas dni dziedzictwa, odsłaniają wspaniałą architekturę i elegancję dawnych epok.

Place de la Comédie – pulsujące serce Montpellier

Jeśli Écusson jest historycznym sercem miasta, to Place de la Comédie stanowi jego centrum życia towarzyskiego. Ten ogromny, owalny plac, otoczony eleganckimi kamienicami w stylu haussmannowskim, tętni energią od rana do nocy.

Dominującym elementem jest Opera de Montpellier – budynek o klasycznej fasadzie, który odzwierciedla ambicje kulturalne miasta. W pobliżu znajduje się również słynna Fontanna Trzech Gracji, jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli Montpellier. Plac pełen jest kawiarni, restauracji i ulicznych artystów, a jego układ urbanistyczny zachęca do spacerów, spotkań i obserwowania miejskiego życia.

Place de la Comédie łączy się z kilkoma głównymi arteriami miasta, m.in. z Promenade du Peyrou i dzielnicą Antigone. Jest też kluczowym węzłem komunikacyjnym – wszystkie linie tramwajowe przejeżdżają nieopodal, co czyni go miejscem, którego po prostu nie da się ominąć.

Miasto uniwersytetów, nauki i kultury

Montpellier to jedno z najważniejszych miast akademickich Europy, a jego tradycja naukowa sięga tysiąclecia. Działa tu ponad 70 tys. studentów, liczne instytuty badawcze i trzy główne uniwersytety, w tym najstarszy – Uniwersytet Montpellier, specjalizujący się w naukach ścisłych, medycznych i biologicznych.

Szczególne miejsce zajmuje Jardin des Plantes, najstarszy ogród botaniczny we Francji, założony w 1593 roku przez króla Henryka IV. To malownicza przestrzeń pełna egzotycznych gatunków roślin, cieplarni i zacienionych alejek, będąca jednocześnie miejscem badań naukowych i ogrodem spacerowym.

Miasto szczyci się też intensywnym życiem kulturalnym: działa tu Musée Fabre – jedna z najważniejszych galerii sztuki na południu Francji, oferująca bogatą kolekcję obrazów europejskich. W nowoczesnym skrzydle muzeum prezentowane są także dzieła sztuki współczesnej.

Montpellier jest gospodarzem licznych festiwali, takich jak:– Festival de Radio France Occitanie Montpellier, poświęcony muzyce klasycznej, jazzowej i radiowej twórczości,– Festival de Danse, który przyciąga tancerzy z całego świata,– Festival International du Cinéma Méditerranéen, prezentujący kino krajów śródziemnomorskich.

Nowoczesna architektura – Antigone i Port Marianne

Na wschód od centrum rozciąga się futurystyczna dzielnica Antigone – projekt Ricarda Bofilla, który stworzył monumentalną przestrzeń inspirowaną architekturą starożytną, lecz zrealizowaną w nowoczesnych materiałach. Antigone to długie aleje, symetryczne place, kolumnady i geometryczne założenia urbanistyczne. Ta dzielnica jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych przykładów współczesnej architektury we Francji i podkreśla ambicję miasta jako przestrzeni nowoczesnej i śmiałej.

Jeszcze dalej rozwija się Port Marianne – dzielnica zaprojektowana jako „miasto przyszłości”: pełna nowoczesnych biurowców, ekologicznych budynków mieszkalnych, przestrzeni coworkingowych i zieleni. To tu wznosi się słynny „Arbre Blanc” – 17-piętrowy budynek autorstwa Sou Fujimoto i Manala Lebbeha, który swoją bryłą przypomina rozłożyste drzewo z licznymi „gałęziami” – tarasami mieszkalnymi. Ten spektakularny projekt stał się nową ikoną Montpellier i symbolem jego XXI-wiecznej tożsamości.

Miasto blisko natury – morze, winnice i rezerwaty przyrody

Jednym z największych atutów Montpellier jest jego sytuacja geograficzna. Do pięknych, piaszczystych plaż Palavas-les-Flots czy Villeneuve-lès-Maguelone można dotrzeć w kilkanaście minut tramwajem i autobusem. Wokół miasta znajdują się laguny i stawy, pełne flamingów i innych ptaków wodnych.

Na północy natomiast rozciągają się winnice regionu Languedoc, znane z produkcji jednych z najciekawszych win południowej Francji. Winnice wokół Montpellier oferują degustacje, wycieczki rowerowe i kulinarne doświadczenia związane z lokalnym terroir.

Montpellier – miasto przyszłości

W ostatnich dekadach Montpellier konsekwentnie realizuje wizję miasta ekologicznego, przyjaznego mieszkańcom i opartego na zrównoważonym rozwoju. Sieć tramwajowa uznawana jest za jedną z najlepiej zaprojektowanych w Europie. Każda linia ma własną identyfikację wizualną, zaprojektowaną przez artystów takich jak Christian Lacroix.

Miasto inwestuje w przestrzenie piesze, rowerowe i zielone. Projekt „Cité Créative” ma przyciągać przedsiębiorców z branży gier, filmu i animacji, a „Montpellier Méditerranée Métropole” stale rozwija sektor nowych technologii i badań biologicznych.

Podsumowanie – Montpellier jako wyjątkowa mozaika historii i nowoczesności

Montpellier to miasto, które nieustannie się przeobraża, zachowując jednocześnie swoją ponadtysiącletnią tradycję. Jego urok polega na połączeniu średniowiecznej atmosfery Écusson, elegancji Place de la Comédie, akademickiego zacięcia najstarszych wydziałów uniwersytetu, architektonicznych eksperymentów Antigone i Port Marianne oraz śródziemnomorskiego klimatu okolicznych plaż i lagun.

To miejsce, w którym historia i przyszłość nie tylko współistnieją, ale tworzą harmonijny dialog. Montpellier jest miastem żywym, energicznym, wielokulturowym i zawsze otwartym na to, co nowe. Dla podróżnych stanowi fascynujący punkt na mapie Francji, pełen piękna, kultury, sztuki i nauki. Dla mieszkańców – przestrzeń kreatywna, pozwalająca rozwijać pasje i cenić jakość życia. To właśnie ta niezwykła mozaika czyni Montpellier jednym z najbardziej wyjątkowych miast południowej Europy.

POLSKI PRZEWODNIK PO PARYŻU

Montpellier – miasto światła, nauki i śródziemnomorskiego ducha