Archiwa Narodowe (fr. Archives nationales) w Paryżu są jedną z najważniejszych instytucji zajmujących się gromadzeniem, przechowywaniem i udostępnianiem dokumentów historycznych we Francji. Powstałe w czasie rewolucji francuskiej, stały się fundamentem państwowej pamięci historycznej, a ich zbiory obejmują ponad 1 000 lat dziejów państwa i społeczeństwa francuskiego.
Instytucja
została powołana w 1790 roku, w samym sercu rewolucyjnych przemian, gdy postanowiono zabezpieczyć dokumenty byłego królestwa oraz nowo tworzącej się republiki. Jej siedzibą stał się dawny pałac Soubise, położony w paryskiej
dzielnicy Le Marais. Budynek, o barokowej architekturze, sam w sobie stanowi zabytek i
jest otwarty dla zwiedzających.
Początkowo archiwa skupiały się głównie na dokumentach monarchii, Kościoła oraz administracji państwowej. W kolejnych dekadach zasoby poszerzono o dokumentację z okresu rewolucji, Cesarstwa, a później kolejnych republik.
Obecnie Archiwa Narodowe we Francji funkcjonują w kilku lokalizacjach:
- w Paryżu (Hôtel de Soubise i Hôtel de Rohan) – historyczna siedziba, gdzie przechowywane są głównie dokumenty sprzed XIX wieku, a także organizowane są wystawy i wydarzenia edukacyjne;
- w Pierrefitte-sur-Seine (pod Paryżem) – nowoczesny kompleks archiwalny otwarty w 2013 roku. Tam przeniesiono większość zasobów z XIX i XX wieku oraz współczesnych dokumentów administracji publicznej;
- w Fontainebleau – specjalistyczna placówka, w której wcześniej przechowywano akta nowoczesnej administracji, obecnie w trakcie reorganizacji.
Archiwa Narodowe
przechowują miliony dokumentów o bezcennej wartości historycznej. Do najważniejszych należą:
- Archiwa królewskie – dokumenty monarchii francuskiej od czasów Merowingów po Ludwika XVI, w tym traktaty, edykty, listy i rejestry sądowe.
- Dokumenty rewolucyjne – akta Zgromadzenia Narodowego, Trybunału Rewolucyjnego czy Komitetu Ocalenia Publicznego.
- Akta napoleońskie – rozporządzenia, dekrety, a także korespondencja Napoleona Bonaparte.
- Archiwa Vichy i Ruchu Oporu – materiały z okresu II wojny światowej.
- Dokumentacja współczesna – obejmuje dokumenty władz państwowych, ministerstw, urzędów centralnych oraz niektórych instytucji publicznych.
Zbiory obejmują także rękopisy literackie, mapy, plany miast, pieczęcie, fotografie i nagrania dźwiękowe.
Archiwa Narodowe
są otwarte dla badaczy, studentów, dziennikarzy, genealogów oraz wszystkich zainteresowanych historią. Wiele materiałów zostało już zdigitalizowanych i udostępnionych online za pośrednictwem portalu internetowego instytucji. Do korzystania z materiałów na miejscu niezbędna jest karta czytelnika, wydawana bezpłatnie. Pracownicy archiwum udzielają pomocy w zakresie wyszukiwania i interpretacji dokumentów.
Poza funkcją archiwalną, instytucja pełni również ważną
rolę edukacyjną i kulturalną. W Hôtel de Soubise regularnie organizowane są wystawy tematyczne – np. o Rewolucji Francuskiej, Napoleonie, historii prawa czy życiu codziennym dawnych Francuzów, warsztaty dla szkół i uczelni, konferencje naukowe i wykłady, programy partnerskie z innymi archiwami europejskimi.
Archiwa Narodowe w Paryżu są również
aktywnym uczestnikiem międzynarodowej współpracy archiwalnej. Są członkiem Międzynarodowej Rady Archiwów (ICA) i współpracują z UNESCO, promując standardy przechowywania, katalogowania i udostępniania zasobów historycznych na całym świecie.
Archiwa Narodowe w Paryżu to nie tylko skarbnica przeszłości Francji, lecz także dynamiczna instytucja, łącząca tradycję z nowoczesnością. Ich rola w kształtowaniu świadomości historycznej, ochronie dziedzictwa i wspieraniu nauki jest nie do przecenienia. To miejsce, gdzie historia nabiera kształtu – w dosłownym i metaforycznym sensie.